Wyspa Muzeów w Berlinie

Drugiego pełnego dnia pobytu w Berlinie naszym głównym celem była Wyspa Muzeów (niem. Museuminsel). Jest to ważny kompleks muzealnym położony w północnej części Spreeinsel – wysp położonej na rzece Sprawie. Znajduje się ona w centrum Berlina. Od 1999 roku Wyspa Muzeów wpisana jest na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Co znajduje się na Wyspie Muzeów

Berlin muzeami stoi. Jest ich w stolicy Niemiec tak wiele, że wybierając się na tak krótki pobyt, nie sposób obejrzeć wszystkich. Dlatego dysponując krótkim czasem w Berlinie warto zacząć właśnie od Wyspy Muzeów. Znajduje się na niej pięć obiektów muzealnych wybudowanych w latach 1830-1930:

• Stare Muzeum (Altes Museum)
• Nowe Muzeum (Neues Museum)
• Stara Galeria Narodowa (Alte Nationalgalerie)
• Muzeum Bodego (Bode-Museum)
• Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum)

• 

• 

Muzea na Wyspie Muzeów przedstawiają 6000 lat kultury. Znajdziecie tutaj eksponaty pochodzące z czasów od wczesnego Egiptu i Starożytnego Wschodu przez czasy starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecza aż do XIX-wiecznej Europy. Na Wyspie Muzeów znajduje się również ewangelicka Katedra Berlińska (niem. Berliner Dom).

W trakcie naszej wycieczki zwiedziliśmy Starą Galerię Narodową, Nowe Muzeum oraz Muzeum Pergamońskie. Z pozostałych muzeów zrezygnowaliśmy aby mieć czas na odwiedzenie Muzeum Historii Naturalnej, położonego w innej części Berlina. Katedrę obejrzeliśmy jedynie z zewnątrz.

Katedra w Berlinie

Katedra wzniesiona została w latach 1894-1905 w stylu neorenesansowym i neobarokowym. Jest to największy kościół protestancki w Niemczech. Jak wiele obiektów w Berlinie, tak również i ten został uszkodzony w 1944 roku przez alianckie naloty. Jej odbudowa zaczęła się dopiero w 1975 roku. Nie jest ona jednak pierwszą świątynią w tym miejscu. Wcześniejsze kościoły powstawały w latach 1451, 1538 oraz 1750. Wymiary świątyni to 74 na 114 metrów. Wysokość wynosi 98 metrów a powierzchnia około 7200 metrów kwadratowych.

• 

• 

Prawie całą piwnicę katedry zajmuje Krypta Hohenzollernów, będąca największym grobowcem dynastycznym w Niemczech i jednym z najważniejszych w Europie. Pochowanych w niej jest około 90 członków dynastii Hohenzollernów.

Do środka świątyni nie weszliśmy z prostego powodu. Wstęp w trakcie naszego pobytu kosztował 7 euro. Obiekt nie interesował nas aż tak bardzo abyśmy byli gotowi wydać taką kwotę na ten cel. Zwłaszcza ze względu na ograniczenia czasowe. Zawsze można taką kwotę przejeść 😉

Stara Galeria Narodowa

Zwiedzanie Wyspy Muzeów rozpoczęliśmy od Starej Galerii Narodowej (Alte Nationalgalerie). Galeria była trzecim obiektem muzealnym otworzonym na wyspie na Sprewie. Została uroczyście otwarta 21 marca 1876 roku z okazji urodzin cesarza Wilhelma I. Zbiory Starej Galerii Narodowej obejmują głównie malarstwo doby romantyzmu, impresjonizmu oraz kolekcję dzieł Adolpha Menzela.

Adolph Menzel był niemieckim malarzem urodzonym we Wrocławiu. Jednym z najważniejszych jego dzieł wystawionym w Starej Galerii jest Das Eisenwalzwerk (Walcownia Żelaza). Obraz przedstawia pracę hutników z Królewskiej Huty (Königshütte) czyli mojego rodzinnego Chorzowa. Zobaczenie tego płótna było głównym motywem mojej wizyty właśnie w tej galerii.

Dzieło Adolpha Menzela nie było jednak, wbrew moim oczekiwaniom, obrazem który wywarł na mnie największe wrażenie. Malarstwo nie leży w obszarze moich głównych zainteresowań. Wiem jednak co mi się podoba i co przemawia najsilniej do moich emocji. I jest to malarstwo doby romantyzmu. Dlatego chciałbym podzielić się z Wami kilkoma dziełami, które najbardziej mnie poruszyły.

Pierwszym obrazem jest Arco di Miseno bei Miliscola mit Blick nach Nisida Josepha Rebella namalowany w 1828 roku. Mój zachwyt wynika oczywiście z mojej miłości do morza. Dzieło przedstawia łuk skalny łączący morze z lądem. Podczas sztormowej pogody niewielka łódź rybacka dryfuje w kierunku wybrzeża na wzburzonej wodzie. Przedstawiony łuk skalny niegdyś znajdował się na Przylądku Miseno we Włoszech na granicy Zatoki Neapolitańskiej.

Drugim dziełem jest Der Mönch am Meer (Mnich nad morzem) Caspara Davida Friedricha namalowany w latach 1808-1810. I tutaj głównym motywem przewodnim jest morze. Tytułowy mnich stoi na białych pagórkach wydm na tle czarnej wody morza. Na ciemnej wodzie, która wydaje się zlewać z horyzontem widać jedynie niewielkie białe grzbiety fal. Kompozycja obrazu jest ciemna. Chociaż wysoko nad horyzontem niebo wydaje się rozjaśniać.

Ostatnim obrazem, o którym chciałbym wspomnieć jest również dzieło Caspara Davida Friedricha – Abtei im Eichwald (Opactwo w dąbrowie). Obraz namalowano w latach 1809-1810. Dzieło przedstawia mnichów zmierzających w kierunku gotyckich ruin klasztoru. Stoją one pośrodku starego opuszczonego cmentarza na tle powykrzywianych, bezlistnych pni prastarych dębów. W tym pozornie pesymistycznym obrazie, rozjaśniające się ku gurze niebo jest jednak symbolem nadziei.

Muzeum Pergamońskie

Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum) odwiedziliśmy w drugiej kolejności. Niestety w trakcie naszej wizyty muzeum to przechodziło generalne prace remontowe. Z tego względu czynne było jedynie jedno jego skrzydło. Gdyby nie remont, byłoby ono z pewnością głównym punktem naszego zwiedzania Wyspy Muzeów. Można by było w nim zagubić się na cały dzień. Zawdzięcza ono swoją światową sławę imponującym rekonstrukcjom masywnych budowli archeologicznych, w tym Ołtarza Pergamońskiego, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Innymi rekonstrukcjami są rzymska Brama Targowa z Miletu, Brama Isztar i Droga Procesyjna z Babilonu oraz Fasada pałacu Mszatta. W trakcie naszej wizyty nie można było zobaczyć Ołtarza Pergamońskiego. Pozostałe rekonstrukcje mieliśmy okazję widzieć.

Muzeum Pergamońskie posiada jedną z najważniejszych na świecie kolekcji sztuki greckiej i rzymskiej. Ze względu na niedostępność Ołtarza Pergamońskiego, największą moim zdaniem atrakcją muzeum z tego obszaru jest Brama Targowa z Miletu. Zbudowano ją zapewne około 120 roku naszej ery, za panowania cesarza Hadriana. Jej rekonstrukcja dokonana przez niemieckich archeologów ma 29 metrów szerokości i 17 metrów wysokości.

Jeśli chodzi o obszar starożytnego Bliskiego Wschodu największe wrażenie robi rekonstrukcja Bramy Isztar i Procesyjnej Drogi Babilonu. Obiekty te pochodzą z czasów Nabuchodonozora II a więc z VI wieku p.n.e. Brama stanowiła północne wejście do Babilonu i otwierała drogę procesyjną, która ciągnęła się aż do świątyni boga Marduka. Brama licowana jest niebieską glazurowaną cegłą, ma 17 metrów wysokości i 29 metrów szerokości. Elementy dekoracyjne stanowią wyobrażenia zwierząt, które symbolizowały poszczególne bóstwa: smoki – Marduka, byki – Adada i lwy – Isztar. Co warte podkreślenia w Muzeum Pergamońskim znajduje się prawdziwa Brama Isztar. Ta znajdująca się w Iraku jest repliką.

Na piętrze muzeum w trakcie naszej wizyty znajdowała się wystawa sztuki Islamu. To tutaj znajdowała się również rekonstrukcja fasady pałacu kalifa Mszatta pochodząca z około 740 roku. Spośród wszystkich dostępnych rekonstrukcji ta była najmniej okazała. Ma 33 metrów długości i 5 metrów szerokości. Oprócz tego w ramach wystawy sztuki Islamu można podziwiać mnóstwo innych eksponatów, jak nisze modlitewne, dywany, stroje, wytwory szklane i wiele wiele innych.

• 

• 

Muzeum Pergamońskie, w zakresie kultury antycznej, pełne jest też mniejszych, chociaż równie interesujących eksponatów jak rzeźby, figury, płaskorzeźby czy ceramika.

Ważna informacja! Sala w której znajduje się Ołtarz Pergamoński będzie zamknięta co najmniej do 2024 roku.

Nowe Muzeum

Nowe Muzeum (Neues Museum) zostawiliśmy sobie na deser. Ponieważ ekspozycja w Muzeum Pergamońskim była ograniczona przez remont, to właśnie Muzeum Nowe stało się gwoździem programu. Zbudowany w latach 1843-1855 budynek muzeum doznał poważnych zniszczeń w czasie II wojny świtowej. Rozpoczęte dopiero w 2003 roku prace renowacyjne doprowadziły do ponownego otwarcia obiektu dla publiczności w 2009 roku. Muzeum prezentuje kolekcję sztuki egipskiej, obiektów prehistorycznych oraz antyków klasycznych.

Zacznijmy od kolekcji sztuki egipskiej. Ona bowiem wydawała mi się najbardziej interesująca. W muzeum przedstawiono 4 tysiące lat kultury starożytnego Egiptu i Nubii. Wypełnione jest mnogością eksponatów: kamiennych sarkofagów, rzeźb, sztuki reliefowej i ceramiki. Niezwykłe wrażenie wywarł na mnie przede wszystkim niezwykły zbiór popiersi. Na czele ze sławnym na cały świat popiersiem Nefertiti.

• 

• 

Nefertiti była żoną faraona Echnatona panującego w XIV wieku p.n.e. Przypuszczalnie panowała wraz z nim jako współregentka. Hipotezy, że po śmierci Echnatona została jego następcą są jednak kwestionowane. Znajdujące się w Muzeum Nowym popiersie datowane jest na 1345 rok p.n.e. Odkrył je 6 grudnia 1912 roku podczas prac archeologicznych na terenie Amarny niemiecki zespół archeologiczny. W 1913 przetransportowano je do Niemiec. Przez lata toczyły się dyskusje dotyczące rewindykacji dzieła przez Egipt. Jak zawsze w takich przypadkach mamy bowiem do czynienia z wątpliwościami natury etycznej związanymi z przywłaszczaniem dzieł kultury narodowej przez inne państwa.

Niestety nie mogę wam pokazać samodzielnie wykonanego zdjęcia popiersia. Sala, w której jest eksponowane była jedynym miejscem w muzeum gdzie widniał wyraźny zakaz fotografowania. Dlatego posiłkuję się zdjęciem dostępnym na stronie Staatliche Museen zu Berlin. Popiersie ma wysokość 47 centymetrów i waży około 20 kg. Wyrzeźbiono je z wapienia i pokryto polichromowanym stiukiem. Na żywo robi duże wrażenie. Dlatego warto odwiedzić Muzeum Nowe aby zobaczyć je na własne oczy.

Oprócz eksponatów kultury Egiptu w Muzeum Nowym znajdziemy również przegląd znalezisk archeologicznych z Europy i części Azji. Datują się one na okres od epoki kamienia do średniowiecza. Znajdziemy tu artefakty z Troi i Cypru, z epoki kamienia i brązu oraz ze średniowiecza. Obok popiersia Nefertiti na pewno wart wspomnienia jest berliński złoty kapelusz.

Berliński złoty kapelusz pochodzi z późnej epoki brązu. Wykonano go z cienkiej blachy złota. Prawdopodobnie był on nakładany na zewnętrz innego nakrycia głowy wykonanego z materiału organicznego. Przyjmuje się, że kapelusz służył celom religijnym i związany był z kultem słońca. Istnieją przesłanki do twierdzenia, że zdobienia na kapeluszu służyły jako rodzaj kalendarza słoneczno-księżycowego. Przedstawione zdjęcie nie oddaje wielkości artefaktu. Słyszałem o nim już wcześniej, ale nie spodziewałem się, że będzie taki duży. Całkowita wysokość stożkowatego nakrycia głowy wynosi około 75 centymetrów.

Bilety, wejście i zwiedzanie

Zakupu biletów do obiektów na Wyspie Muzeów należy dokonywać rozsądnie. Kupując bowiem bilet do każdego muzeum oddzielnie, można pójść z torbami. Jednorazowy bilet wstępu osobno do każdego spośród pięciu muzeów kosztował od 10 do 12 euro. Bilet łączony obowiązujący do wszystkich muzeów na wyspie kosztował 19 euro. Wybór jest więc oczywisty – jeśli chce się odwiedzić więcej niż jeden obiekt, warto kupić bilet łączony.

W trakcie naszej wizyty bilety można było kupić jedynie online. Konieczne było zarezerwowanie także wejścia do każdego obiektu na konkretną godzinę. Wynikało to oczywiście ze względów bezpieczeństwa związanych z koronawirusem. Rezerwacja możliwa była co piętnaście minut – na 10.00, 10.15, 10.30 i tak dalej. Obowiązywały 15-minutowe widełki czasowe – licząc od godziny rezerwacji. Rezerwacji można było dokonać przy zakupie biletu online. Przydatne linki dotyczące biletów i zakupu online podaję na dole strony.

Zasady bezpieczeństwa i dystansu fizycznego w trakcie naszej wizyty były zachowane. Zarówno ze względu na dyscyplinę turystów jak i kompetencję personelu. Do niektórych pomieszczeń wejść mogła równocześnie ograniczona liczba zwiedzających. Przed salami ustawione były tabliczki informacyjne. Pamiętać należy też, że okrycia wierzchnie i większe torby trzeba zostawić w szatni. Dostępne w nich są zamykane szafki automatyczne – w depozycie zostawić trzeba było 1 euro. Moneta wracała do nas po otwarciu.

W chwili pisania tego tekstu muzea na wyspie są tymczasowo zamknięte do 30 listopada z powodu pandemii. Nie wiadomo jednak czy okres ten nie zostanie przedłużony.

Tworząc ten tekst posiłkowałem się częściowo Wikipedią, materiałami na stronach oficjalnych muzeów i innymi artykułami. Więcej o Wyspie Muzeów dowiecie się z poniższych linków.

Linki

• Wyspa Muzeów – artykuł na Wikipedii
• Katedra w Berlinie – historia i informacje praktyczne
• Katedra w Berlinie – artykuł na Wikipedii
• Barliński portal muzealny
• Muzea w Berlinie, czyli które warto zobaczyć
• Stara Galeria Narodowa (Alte Nationalgalerie)
• Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum)
• Nowe Muzeum (Neues Museum)
• Adolph von Menzel – artykuł na Wikipedii
• Brama Isztar – artykuł na Wikiepdii
• Nefertiti – artykuł na Wikipedii
• Popiersie Nefertiti – artykuł na Wikipedii
• Berliński złoty kapelusz – artykuł na Wikipedii (ang)
• Więcej o biletach wstępu do muzeów państwowych w Berlinie
• Zakup online biletów do muzeów państwowych w Berlinie